Exploring the History of Thai Snacks แกะรอยขนมขบเคี้ยวไทย

พัฒนาการของขนมขบเคี้ยวในประเทศไทยนั้น แบ่งกว้างๆ ได้ 2 ยุค คือ ก่อนพัฒนาอุตสาหกรรม เป็นช่วงที่ขนมไทยครองตลาด และยุคหลังพัฒนาอุตสาหกรรม เป็นช่วงการเกิดขึ้นของขนมขึ้นรูป รวมทั้งแบรนด์ใหญ่ที่ยังครองตลาดถึงปัจจุบัน เราชวนคุณสำรวจเหตุการณ์ในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา วงการขนมขบเคี้ยวไทยมีเกิดขึ้นบ้าง

ยุคแรกเริ่มกับขนมขบเคี้ยวพื้นบ้าน

ขนมขบเคี้ยวดั้งเดิมของไทยเป็นขนมพื้นบ้านที่มีส่วนผสมแค่แป้ง ถั่ว น้ำตาล กะทิ เช่น

ทองม้วน – ขนมโบราณตั้งแต่สมัยอยุธยา ได้รับอิทธิพลจากชาติตะวันตก จึงดูคล้ายเวเฟอร์หรือเครป ไทยเรานำมาปรับเปลี่ยนให้เข้ากับวัตถุดิบในท้องถิ่น
ข้าวตังหน้าตั้ง – สมัยโบราณทำด้วยข้าวสุกที่ติดเป็นแผ่นเกรียมอยู่ก้นหม้อหรือกระทะ แต่เดิมขายตามร้านค้าเล็กๆ ต่อมาเปลี่ยนบรรจุภัณฑ์ให้ทันสมัยแล้วขายผ่านช่องทางโมเดิร์นเทรด
ข้าวเกรียบว่าว – ขนมยอดฮิตประจำงานวัด ทำด้วยข้าวเหนียวที่แผ่นเป็นแผ่นบาง เวลากินต้องนำไปปิ้งให้สุก ข้าวเกรียบจะขยายเป็นแผ่นใหญ่คล้ายว่าว
ขนมปี๊บ – สมัยสงครามเวียดนาม ไทยเป็นที่ตั้งฐานทัพของทหารต่างชาติ เกิดโรงงานโม่แป้งสาลีแห่งแรกในไทย และมีร้านเบเกอรีมากขึ้น บริษัทสัญชาติสิงคโปร์ ชื่อ ‘คงหงวน’ ริเริ่มผลิตขนมปังกรอบบรรจุปี๊บ จากนั้นโรงงานสัญชาติไทยก็ทยอยเปิดตามมา

ขนมขบเคี้ยวในยุคพัฒนาอุตสาหกรรม

อุตสาหกรรมอาหารในประเทศไทยได้รับการผลักดันผ่านแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ สมทบด้วยการเข้ามาของวัฒนธรรมญี่ปุ่นระหว่างทศวรรษ 2520 ถึง 2530 จึงเป็นช่วงที่ขนมขบเคี้ยวในประเทศไทยพัฒนาอย่างก้าวกระโดดทั้งเรื่องรสชาติและรูปทรง ขนมขบเคี้ยวหลายแบรนด์ที่ยังติดตลาดในปัจจุบันก่อตั้งขึ้นในช่วงเวลาสองทศวรรษดังกล่าว

2519 – “มันทุกเม็ด” ถั่วเคลือบกะทิยี่ห้อ ‘โก๋แก่’ วางจำหน่ายครั้งแรก ผู้ก่อตั้งได้เห็นถั่วเคลือบของต่างประเทศ จึงนำมาปรับเปลี่ยนสูตรจนได้รสชาติที่ถูกปากคนไทย ส่วนโลโก้ได้ไอเดียจากการ์ตูนบนโปสการ์ดของญี่ปุ่น

2527 – ‘โปเต้’ ขนมขบเคี้ยวตัวแรกของบริษัทอาหารยอดคุณ ปลุกกระแสขนมขบเคี้ยวในประเทศไทย มีเอกลักษณ์ตรงรูปทรงเกลียวที่ช่วยคงความกรอบ ชูจุดเด่นไว้ในสโลแกนคือ “กรอบเกลียวเคี้ยวโปเต้”

2528 – ‘ปาปริก้า’ มันฝรั่งกรอบทรงกระบอก สร้างความฮือฮาด้วยการนำพริกมาใส่ในขนม (ผงปาปริก้า) แต่เด็กกินได้ไม่เผ็ด เข้ากับสโลแกน “อะไรก็เกิดขึ้นได้ถ้ามีปาปริก้า”

2529 – เปิดตัว ‘คอนเน่’ ข้าวโพดกรอบทรงกรวย ซึ่งเด็กแทบทุกคนต้องเคยใส่นิ้วทำเป็นเล็บปลอมก่อนกิน เป็นความสนุกพอหอมปากหอมคอในการกินขนม

ประมาณ 2530 – ‘ฮานามิ’ มาพร้อมสโลแกน “ข้าวเกรียบรวยเพื่อน” ด้วยกลิ่นอายญี่ปุ่นจึงได้รับความนิยมสูง ต่อมาผู้ผลิตได้ออกข้าวเกรียบกุ้งมีลักษณะคล้ายกัน แต่ราคาย่อมเยากว่า ปริมาณมากกว่า ในชื่อ ‘ข้าวเกรียบรวยเพื่อน’ เพื่อตีตลาดต่างจังหวัด เรียกว่ากลยุทธ์ไฟต์ติ้งแบรนด์

2535 – ขนม ‘ปูไทย’ ขนมที่มีเพลงฮิตติด “ปู ปู ปู ปูไทย ตัวไม่ใหญ่ไม่โต อร่อยถูกหลักอนามัย ใครๆ ก็ชอบปูไทย” แม้ตัวจะเป็นปู แต่กลับมีรสชาติปลาหมึก

2538 – ‘คอร์นพัฟ’ เปลี่ยนบรรจุภัณฑ์ครั้งแรก จากขนมบรรจุในถาดพลาสติกในยุคแรกเริ่ม เป็นถุงขนมทรงสี่เหลี่ยมจัตุรัส แต่ยังคงลายเส้นรูปวาดการ์ตูนดั้งเดิมบนห่อ กินเสร็จต้องดูดผงปรุงรสที่ติดอยู่บนนิ้วเพื่อความฟิน
2541 – เปิดตัวปลาหมึกแผ่น ‘เบนโตะ’ ซึ่งได้รับความนิยมในหมู่ชาวต่างชาติ ด้วยรสจัดถึงใจที่ไม่มีในขนมต่างประเทศ จึงเป็นกระแสสำหรับคนที่อยากลิ้มลองรสเผ็ดในขนมไทย

2554 – ภาพยนตร์ Top Secret วัยรุ่นพันล้าน จากค่าย GTH กำกับโดย ‘ย้ง’ ทรงยศ ได้แรงบันดาลใจจากชีวิตของผู้ก่อตั้งขนมสาหร่ายทอด ‘เถ้าแก่น้อย’ ซึ่งเริ่มต้นธุรกิจขณะมีอายุแค่ 19 ปี เด็กไทยที่เคยไม่สบอารมณ์กับการกินสาหร่ายซองจากประเทศจีนซึ่งมีปริมาณน้อย แผ่นบาง ก็ได้กินสาหร่ายแผ่นใหญ่หนาจุใจ

2556 – ‘เลย์รสเมี่ยงคำ’ กลับมาอีกครั้ง หลังจาก่เคยเปิดตัวในกลุ่มเลย์สยามคลาสสิค 3 รสชาติ ซึ่งมีเมี่ยงคำอยู่ด้วยเมื่อประมาณปี 2547-2548 แล้วยุติการวางขายไป กลับมาคราวนี้แฟนขนมที่ชอบรสเปรี้ยวๆ หวานๆ มีเฮ เพราะเลย์รสเมี่ยงคำติดตลาดถาวรแล้ว
2557 – เมื่อ ‘เจ้าสัว’ พัฒนาหมูแผ่นให้เพรียวขึ้นเป็นทรงแท่ง เปิดตัวหมูแท่งกรอบ หยิบกินง่าย และยังทำให้ขนมขบเคี้ยวของฝากแบบไทยๆ ดูทันสมัยขึ้น
2563 – ‘ทาโร่’ ยาว 2 เมตร มีอยู่จริง เดิมคนกินต้องนำแต่ละเส้นมาผูกแข่งกันว่าใครยาวสุด ทาโร่ทำมาให้พร้อมเลย 2 เมตรโดยไม่ต้องผูก และยังเข้ากับสถานการณ์ social distance ยาว 2 เมตร ห่าง 2 เมตร ในช่วงโควิดระบาด

2564 – การกลับมาในรอบ 30 ปีของขนมในตำนานโอเดงยา ในชื่อใหม่ ‘โอเดนย่า’ ขนมที่เคยสร้างกระแสให้เด็กยุค 90 สะสมการ์ดของแถมในถุง เด็กหนวดเฮลั่นเมื่อกับการเจอเพื่อนเก่าอีกครั้ง ดันราคาการ์ดไปถึงหลักแสน

2566 – ‘ff’ หรือที่เรียกติดปากว่าขนมมะเขือเทศ กลายเป็นไวรัลในโซเชียลเมื่อที่นักแสดงเกาหลี คิมซอนโฮ ขนลังขนม ff กลับเกาหลี นอกจากนั้นยังมีศิลปินเกาหลีอีกหลายคนที่ชื่นชอบขนมชนิดนี้ ff ยังเปิดตัวรสชาติใหม่ในรอบ 34 ปี คือรสบาร์บีคิว

2567- ‘ปาร์ตี้’ ขนมมันเทศทอดกรอบเคลือบเนยคาราเมล ฉลองครบรอบ 40 ปี และเปิดตัวรสพิเศษสำหรับโอกาสนี้ คือ Birthday cake และ ไอศกรีมวานิลลา

2567 – เสื้อยืดจากขนม ‘ไดโน พาร์ค’ กลายเป็นไวรัล เมื่อยูทูบเบอร์ชื่อดัง ishowspeed ได้รับเสื้อจากแฟนคลับ และใส่เที่ยวในประเทศไทย ราคาเสื้อของแท้เลยพุ่งสูงถึง 12,000 บาท กลายเป็นของหายากเพราะเป็นเสื้อที่ให้เฉพาะร้านขายส่งเท่านั้น